Sint-Andrieshofje
Het oudste nog bestaande Amsterdamse hofje is het Sint-Andrieshofje aan de Egelantiersgracht, dat op 30 november 2013, de feestdag van de apostel Andreas, zijn vierhonderdjarig bestaan vierde.
Het Sint-Andrieshofje is een katholieke instelling, de stichting van de leden van een vrome zeventiende-eeuwse katholieke Amsterdamse familie – oom Ieff Gerritsz († 1614) en diens zusterzoon Jan Jansz Oly (1562-1615). Oom Ieff was kinderloos en bepaalde dat zijn nalatenschap ten goede moest komen aan de armen; zijn neefje kocht de grond waarop hij, om invulling te geven aan de wens van zijn oom, een hofje liet bouwen. In 1617 werd het hofje voltooid – het was één van de eerste gebouwen in dit deel van de Jordaan, dat net een paar jaar eerder was aangelegd als nieuwe wijk voor Amsterdams voortdurend groeiende middenklasse. Het hofje bood plaats aan maar liefst 66 arme, katholieke en alleenstaande vrouwen, en was dus onderdeel van de katholieke armenzorg in de stad. Het bezat zijn eigen schuilkerkje, de kapel, die tot in de tweede helft van de vorige eeuw in gebruik bleef, en die de bewoonsters in staat stelde om er vrijelijk hun katholieke geloof te beleven.
Bestuur
Het bestuur van het hofje bleef in de familie, dat een vooraanstaande plaats innam onder de katholiek gebleven elite van zeventiende-eeuws Amsterdam. Een zoon van Oly werd pastoor, een dochter begijn, en naderhand ook een kleindochter. Zij was de laatste afstammelinge – tevens meesteres van het Amsterdamse Begijnhof – en droeg bij haar overlijden in 1699 het bestuur over het hofje over aan de pastoor van het Begijnhof. Sindsdien zijn het bestuur van het Begijnhof en het Sint-Andrieshofje in één hand gebleven. Het hofje werd zo onderdeel van het katholieke bolwerk aan het Spui dat in de eeuwen na de Reformatie een levendige en diepgewortelde katholieke cultuur in stand heeft gehouden, met verering van de Amsterdamse patroonheilige Sint Nicolaas en het Mirakel van Amsterdam, en dat nog altijd een centrale plaats inneemt in het katholieke leven in Amsterdam. Ook al zijn de inwoonsters van beide hoven al lang niet meer verplicht katholiek te zijn, men wordt wel geacht respect te hebben voor de godsdienstige traditie die ten grondslag ligt aan de beide stichtingen.
400 jarig bestaan
Het hofje vierde zijn vierhonderdjarig bestaan met een in meerdere opzichten traditioneel tintje: met de presentatie van een fraai vormgegeven en rijk verlucht boekje dat de geschiedenis van het hofje behandelt; de plaatsing van een gevelsteen met een afbeelding van de Heilige Familie in de binnengevel van het hofje, en tenslotte een heilige mis met als voorganger onder andere een bisschop in ruste, en zelfs voorbeden waarin werd gebeden voor de stichters en andere weldoeners van het hofje en de zegen van Sint Andries over hofje en stad werd afgesmeekt.
Sint-Andrieshofje
Egelantiersgracht 105-141
Bezoek: vrij toegankelijk op doordeweekse dagen
