Hofje van Aerden
Maria Ponderus (1672- 1764), weduwe van Pieter van Aerden, notaris en procureur te ‘s -Gravenhage, overleefde haar drie kinderen. Haar twee zonen stierven, beiden kinderloos, in Indonesië, terwijl haar dochter in Nederland ook zonder nageslacht overleed. Maria Ponderus was van een bemiddelde familie die onder andere goede contacten met de prinsen en prinsessen van Portugal en het Huis van Oranje onderhield. Haar man overleefde zij met 45 jaar. Zij was de tweede vrouw. Aan haar was de keuze om haar aanzienlijk kapitaal ofwel na te laten aan neven en nichten ofwel een daad van liefdadigheid te doen door een groot deel van haar nalatenschap te bestemmen voor het oprichten van een hofje. Dit laatste had als bijkomend voordeel dat haar kansen om in de hemel te komen aanzienlijk werden vergroot..
In haar testament dat zij op 90-jarige leeftijd maakte, bepaalde zij dat er na haar overlijden een hofje moest worden opgericht. Dat bestond uit 12 woonhuisjes, een vertrek voor de binnenvader en bovendien een kamer voor de regenten. In de regentenkamer konden de kunstschilderijen, waar mijn man zaliger liefhebberije in gehad heeft worden opgehangen. Dit hofje was bestemd voor minder bedeelde vrouwelijke nazaten van de familie van zowel haar grootvader als die van haar man zaliger. Want zoals zij schreef alle familien hebben armen en rijken onder hun geslagt. Als er geen gegadigden uit de familie zouden zijn, zouden de huisjes aan vreemden mogen worden gegeven, mits van Protestantse Huize.
Na haar overlijden in 1764, bleek dat het grootste deel van haar naaste familie niet in Den Haag, maar in Leerdam woonachtig was. De Erfstadhouder Prins Willem V (1748-1806), Graaf van Leerdam, vader van latere Koning Willem I, werd verzocht binnen Leerdam een plek voor een hofje te bestemmen. De voorkeur ging uit naar een ruïne waar een kasteel had gestaan van de Heren van Arkel, dat door de Spanjaarden was verwoest in 1574. De Prins ging akkoord. De bouw werd gestart in 1770 en was in 1772 klaar.
Na de bevrijding in 1945 kwamen er moeilijke tijden. Onderhoud was onmogelijk geweest tijdens de oorlog. Het hofje moest maar plat. Dan zou er een parkeerterrein komen. Net op tijd is het hofje gered door de volgende oplossing: de Raad- en Trouwzaal van de gemeente Leerdam zouden worden onder gebracht in de uitgebroken woning van de binnenvader en andere gemeenschappelijke ruimten.
In 1977 heeft Prinses Margriet het gerestaureerde hofje heropend. Tot de schilderijencollectie behoren onder andere werken van Frans Hals, Pieter Claesz, Ter Borch, Van Ruysdael en Cornelis de Heem.
Kerkstraat 67
4141 AV Leerdam
Tel. 0345 – 61 40 19
www.hofjevanaerden.nl
info@hofjevanaerden.nl
