Hofje de Bakenesserkamer
De Stichting draagt de naam Hofje de Bakenesserkamer, maar Haarlemmers hebben het meestal over het Hofje van Bakenes. De oude benaming Dirc van Bakenesse Cameren is in onbruik geraakt. Het hofje werd gesticht in 1395 uit de nalatenschap van Dirck van Bakenes, die dit in 1394 bij testament had bepaald.
De Bakenesserkamer is volgens gezaghebbende auteurs het oudste steeds als zodanig in gebruik geweest zijnde hofje van Nederland. Maar bij deze opvatting kunnen kanttekeningen worden geplaatst. Zoals hierboven al duidelijk is geworden, werd het woord hofje rond 1400 nog niet gebruikt ter aanduiding van de toenmalige door particulieren gestichte voorzieningen voor behoeftige (meestal) vrouwen. Deze bestonden veelal uit een paar ‘cameren’ (huisjes met één kamer en een vliering).
Oorspronkelijk bestond het hofje vermoedelijk ook slechts uit drie ‘cameren’. Dat zijn de enige drie huisjes die evenwijdig aan de binnentuin liggen, terwijl alle andere huisjes daar dwars op staan. In 1610 vond een grote verbouwing plaats, waarbij o.a. de rieten daken werden vervangen door dakpannen. In de loop der tijd zijn er nog twee vleugels bijgebouwd en is een huisje tot regentenkamer verbouwd (1663). Het huidige hofje stamt dus niet uit 1395, maar is 17e eeuws.
Thans wonen er 11 vrouwen op het hofje (vanaf 55 jaar). Recent is op initiatief van de regenten door de woningbouwcorporatie De Woonmaatschappij (nu Ymere) naast het hofje het moderne Johannes Enschede hofje gebouwd. Ook daar is bij de poort een raadsel verwerkt, doordat de kunstenaar die dit hofje zo prachtig heeft versierd, de naam van het hofje in omgekeerd spiegelbeeld uit hardsteen heeft laten houwen. Zeer onlangs (2009) werd de regentenkamer gerenoveerd, waardoor deze ruimte na vele tientallen jaren weer als zodanig gebruikt kan worden.
Boven de in Hollandse Renaissancestijl opgetrokken poort (1628) aan de Wijde Appelaarsteeg is in de cartouche het volgende raadselachtige versje te lezen.
't Gesticht van
Dirck van Bakenes
voor vrouwen acht
en twemael ses.
Dit versje kan op twee manieren worden uitgelegd. Op het hofje was oorspronkelijk plaats voor 8+6+6=20 vrouwen, dan wel vrouwen van(af) 60 jaar: 8+2 (=10) x6 (=60).
