In 1917 werd de Coöperatieve Woningbouw Vereniging Tuinstadwijk Daal en Berg opgericht, kortweg Daal en Berg genoemd. Bij de oprichting bestond de Raad van Commissarissen uit de architect H.P. Berlage, het Gemeenteraadslid W. Drees en de bankier C.W. Lunsingh Scheurleer. Het doel was de bouw van een complex middenstandswoningen op een terrein van 25 hectare in Den Haag. Na een lange periode van overleggen adviseerde H.P. Berlage om met de jonge architect Jan Wils (1891-1972) in zee te gaan. Hij immers begrijpt ‘de geest van het moderne’ aldus Berlage.
 

Wils ontwierp een complex van 128 woningen, bestaande uit 68 (eengezins)woningen, de ‘laagbouwwoningen’ genoemd en 60 appartementen, bekend staand als de ‘hoogbouwwoningen’. De bouw van het complex duurde van 1919 – 1922. De 68 laagbouwwoningen vormen een ring van gedeeltelijk ruggelings tegen elkaar gebouwde woningen rondom de kern van het park Daal en Berg. Deze ring nu bestaat uit eenheden van twee woningen met een kleine voortuin. De voortuinen zijn essentieel in het ontwerp: vanaf de straat lijkt de bebouwing ‘in het groen te liggen’.

 

Doordat Wils de huizen ruggelings ten opzichte van elkaar had ontworpen en tussen de naast elkaar gelegen woningen een ruimte open liet, kregen alle woningen uitzicht op het park en de omliggende straat. Hierdoor kregen keuken en slaapkamer een goede lichtinval. De huiskamers zijn gelegen op het oosten, zuiden of westen. De woningen zouden aanvankelijk van het toen hypermoderne sintelbeton vervaardigd worden, dat beter geluidisolerend is en een kortere bouwtijd vergt. Problemen tijdens de bouw deed men er toe besluiten om toch terug te grijpen op baksteen. De buitenmuren werden echter wel wit gepleisterd.
 

De glas-in-lood ramen worden toegeschreven aan Vilmos Huszár en de schoorsteenpartijen aan Gerrit Rietveld. Wils kleurde kozijnen, ramen en deuren in okergeel, licht- en donkerblauw, een kleurenstijl die een symbiose betekende van het werk van Frank Lloyd Wright, Theo van Doesburg en de opvattingen van De Stijl. In de loop der tijd zijn deze kleuren wat veranderd maar bij de recente renovatie is de oorspronkelijke kleurstelling weer teruggebracht.
 

De 60 hoogbouwwoningen, de appartementen, vertonen grote overeenkomst met de laagbouwwoningen: een plastische bouw met diepe en verschuivende onderdelen. Door de hoogbouwwoningen in te delen in vrijstaande blokken van 6 appartementen met ruimten tussen de blokken, creëerde hij een min of meer gelijk ruimtelijk effect van ‘open bebouwing’.

Door bezuinigingen werden de hoogbouwwoningen ook in baksteen gebouwd in plaats van beton en werden diverse typerende vormelementen ‘glad gestreken’ waardoor ze in behoorlijke mate aan plastisch visueel effect inboetten. De eenheid tussen beide woningtypen is hierdoor helaas enigszins verloren gegaan. Gelukkig benadrukken de kleuren van de tuinhekken, die bij beide woningtypen hetzelfde is gebleven, de samenhang nog wel. De kleurstelling van de appartementen is andersom aan die van de laagbouwwoningen. Door de kleur van de bakstenen wordt deze kleurencombinatie helderder gevonden.

Daal en Berg is een coöperatieve vereniging. De leden (de bewoners) zijn lid van de coöperatie en uit hun midden wordt een bestuur samengesteld. Dat bestuur neemt onder meer de besluiten rond exploitatie en onderhoud van het complex, dat de status van Rijksmonument heeft. Het doel van de coöperatie is om de bewoners betaalbaar woongenot te bieden en het monument voor toekomstige generaties te behouden. Omdat de appartementen niet meer voldeden aan de huidige wensen van wooncomfort, werd besloten tot een ingrijpende renovatie. Deze werd uitgevoerd in de jaren tachtig voor de laagbouwwoningen en in 2005 en 2006 voor de hoogbouwwoningen. Voor dekking van de kosten moest door de vereniging een lening worden afgesloten. Om deze lening te kunnen aflossen werd besloten tot verkoop van een deel van de laagbouwwoningen aan de huurders.

 

Woningbouwvereniging Daal en Berg
Klimopstraat 48a
2565 VK Den Haag
tel. 070 356 1753
info@daalenberg.nl
www.daalenberg.nl

​